BOS&HONDERS

(BOS) Gisteravond zagen we de film ‘Elle’ van Paul Verhoeven in De Bios in Heerenveen, de enige bioscoop in de buurt waar deze met twee Golden Globes gelauwerde film vertoond werd.
Iedereen weet inmiddels dat Elle een verkrachtingsfilm is, dat maakt dat je de film misschien niet wilt zien of met enige aarzeling gaat kijken. Dus zetten wij ons schrap, ook al omdat Paul Verhoeven gewoonlijk niet de meest zachtzinnige cineast is in het weergeven van menselijk gedrag. In bijna al zijn films gaat het om extreme omstandigheden waarin mensen zich extreem gedragen. In Paul Verhoevens donkere mensbeeld is de mens geneigd tot het ergste. En dan denken we aan Verhoevenfilms als Turks Fruit, De Vierde Man, Spetters of Basic Instinct met personages die er een amoraal karakter op na houden, wat iets anders is dan immoreel te zijn. Voor die karakters zoekt Verhoeven steevast actrices die dat vorm durven te geven. Monique van de Ven, Renée Soutendijk, Jennifer Jason Leigh, Sharon Stone, Carice van Houten. In Elle is dat de fantastische actrice Isabelle Huppert die alle Verhoeven-actrices overschaduwt in de rol van Michèle, een harde zakenvrouw met een game-bedrijf die slachtoffer wordt van een ernstige verkrachting.

Verhoeven grijpt ons bij aanvang van de film meteen bij de lurven. De beelden die volgen van een man die het appartement van Michèle binnendringt zijn van een dusdanig hevigheid dat de toon meteen gezet wordt.
Bij bijna elke film van Verhoeven twijfel je aan de psychologische logica van zijn verhaal, dat geldt overigens voor de meeste thriller- en horrorfilms. Kan het eigenlijk wel dat het slachtoffer Michèle nota bene een bedrijf runt waar zeer gewelddadige en vrouwonvriendelijke games worden gemaakt. Is het wel logisch dat zij na de verkrachting met de overbuurman, de vermoedelijke verkrachter, gaat flirten? Dat ze, in een voor Amerikaanse begrippen zeldzame masturbatiescène, klaarkomt door via een verrekijker naar hem te loeren? Is het wel normaal dat ze met de man van haar directe vrouwelijke zakenpartner tussendoor een snelle wip heeft? Is zíj wel normaal?

Als je in de loop van de  film erachter komt wat het verleden van Michèle is geweest, hoe getraumatiseerd en beschadigd ze is geraakt met een vader die levenslang kreeg na het uitmoorden van een naburig gezin, dan blijkt haar harde karakter en haar promiscuïteit een overlevingsstrategie te zijn, een voortdurende poging om controle over de verschrikkingen in haar leven te krijgen. Dat uit zich in het manipuleren van de dader, die niet in staat is tot gewone seks, maar alleen met geweld en onderwerping zijn bevrediging kan vinden.

Elle is in dat opzicht geen echte wraakfilm, die zijn er genoeg maakt, veel harder zelfs, meestal zonder dat de hoofdpersoon psychologische diepte krijgt. Elle is dan ook een psychologische thriller waarbij Michèle ons op de huid zit en die ons dwingt in haar logica mee te gaan. Isabelle Huppert geeft dat ongelooflijk vorm. Met haar spel, met haar aanwezigheid en haar inzet overtuigt ze ons volledig, zelfs als zijn we nog niet helemaal klaar met de schijnbaar onlogische ontwikkelingen en het onvoorspelbare gedrag van Michèle in een ruim twee uur durende film die precies de lengte heeft die nodig is. Een harde film, die je aan het denken zet, waar je ’s nachts in bed nog over nadenkt, maar alleen al door de manier waarop Isabelle Huppert haar rol vertolkt is Elle een bijzonder sterke en indrukwekkende film geworden.